اصول طراحی نمای ساختمان؛ نمای ساختمان نه تنها از جنبه‌ی زیبایی و بصری بسیار مهم است؛ که حاکی از شخصیت و حس و حال سازنده و مالک آن ساختمان نیز هست. از طرفی نزدیک به 20% از بهای یک ساختمان در گرو جذابیت یا عدم جذابیت نمای آن است. در این مقاله از هلدینگ ساختمانی سپنتا، 5 اصل از اصول طراحی نمای ساختمان انسان محور یا Human-Friendly را با هم بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
پیشنهاد می‌کنیم برای آشنایی بیشتر با مفهوم طراحی نمای ساختمان ابتدا مقاله‌ی مربوط به آن را مطالعه کنید؛ تا درک بهتری از اصول و استانداردهای آن داشته باشید.
نما در معماری چیست | نمای ساختمان چیست و دلیل اهمیت آن کدام است؟
قسمت خارجی ساختمان، نمای ساختمان نامیده‌شود؛ و از نظر طراحی اجزای مختلف ساختمان مهمترین جنبه‌ی آن محسوب می‌شود. کلمه‌ی Façade به معنی نمای ساختمان، از کلمه فرانسوی facad وام گرفته‌شده‌است که به معنی “پیشانی” یا “صورت” است.
نمای ساختمان به کل ساختمان هویت می‌بخشد و همینطور دربهره‌وری انرژی تاثیر زیادی می‌گذارد.
اصول طراحی نمای ساختمان به شیوه‌ی انسان‌محور چیز جدیدی نیست و احتمالاً در تعداد زیادی از ساختمانهای قدیمی دیده اید. اما آنچه امروزه آنها را بیش از هر زمان دیگری برجسته می‌کند، دانش روانشناسی انسان است. طراحی نماهای خوب یکی از قسمتهای اصلی این فرآیند است.
ما باید به این اصول برگردیم و نوع جدیدی از طراحی مدرن، اما انسان محور ایجاد کنیم.
زیبایی در طراحی نمای ساختمان چگونه تعریف می‌شود؟
در قرن گذشته تحت تأثیر فلسفه و هنر مدرن، جمله “زیبایی در چشم بیننده است”بین افراد بسیار جا افتاد. اما آنچه از نظر ما زیباست در واقع نمایانگر اصول هندسی و بصری و بودن در محیطی طبیعی و دوستانه است.
شاید به نظر بیاید که در آنچه که ما زیبا می دانیم تفاوت هایی وجود دارد. اما تحقیقات نشان می دهند که ما از نظر درک زیبایی بسیار شبیه به یکدیگر هستیم.
این بدان دلیل است که زیبایی فقط یک مفهوم غیر قابل توضیح و ذهنی نیست. بلکه احساسی است که مغز ما به هنگام رویارویی با محیط پاسخ می دهد.
با وجود این هنوز معماران زیادی هستند که اصول اولیه زیباشناسی در ساخت بنا را نادیده می‌گیرند و بدون توجه به فرهنگ و معماری بومی و سنتی، اصول طراحی نما و دیگر بخش‌های ساختمان را زیر پا می‌گذارند.
7 اصل طراحی نمای ساختمان که باید بدانید.
1. تقارن(Symmetry)
مانند هر نوع طراحی، رعایت تقارن و توازن اشکال نقش موثری در نمای ساختمان دارد. هر نمایی برای اینکه در چشم بیننده زیبا به نظر برسد باید از تناسب و تقارن مناسب برخوردار باشد. یکی از نکات مهم در تقارن نما، ایجاد تقارن‌هایی در مقیاس کوچک است؛ به عنوان مثال در طراحی پنجره‌ها، درها و…
تقارن را می توان در 2 بخش Global و Local به کار برد. تقارن در مقیاس کوچکتر(Local) از اهمیت بیشتری برخوردار است.
منبع: Michal Matlon
تقارن در ساخت اشیا قدمت تاریخی دارد و افراد ماقبل تاریخ ابزار سنگی خود را متقارن می‌ساخته‌اند. چراکه تقارن در طبیعت نشان دهنده‌ی سلامتی است.
2. متریال، رنگ و بافت (materials, colors and textures)
- مصالح یا متریالی برای طراحی نمای ساختمان مناسب است که علاوه بر زیبایی از دوام مناسبی برخوردار باشد و همینطور با شخصیت ساکنان خانه در هماهنگی باشند.
برای مثال، مواد طبیعی مثل چوب، تأثیر مثبتی روی انسان دارد و باعث آرامش در بیننده می‌شود. سنگ صیقل داده نشده با زبری طبیعی ناصاف به همراه بافت نامنظم و ناقصی که دارد، نسبت به شیشه حس بهتری را منتقل می‌کند.
از طرفی رنگ سفید یا خاکستری که در طراحی مینیمالیسم جایگاه ویژه‌ای دارد و امروزه بسیار مشهور شده‌است، اگر از اصول و معیارهای زیباشناسی بهره نبرد احساس سردی را به بیننده القا می‌کند. - یکی دیگر از دغدغه‌های طراحی نما، انتخاب رنگ مناسب است. یکی از دلایل اهمیت رنگ در این است که رنگ ها میتوانند چشم را فریب دهند؛ به عنوان مثال، اگر قسمت بالایی نمای ساختمان تیره‌تر از قسمت پایین نما باشد، ساختمان در چشم بیننده کوتاه‌تر به نظر خواهدآمد.
در صورت عدم تناسب رنگ در نمای ساختمان، کیفیت بصری با مرغوب‌ترین متریال و بهترین طراح‌ها به کلی محو می‌شود. امروزه با استفاده از ابزارها و نرم‌افزارهای طراحی سه‌بعدی متنوعی می‌توان قبل از اجرا این تناسبات رنگی را به‌دست آورد و به صورت واقعی دید. - میلیون‌ها سال است که ما به عنوان بخشی از طبیعت در حال تکامل هستیم و با رشد ارگانیسم های بیولوژیکی، اصول بصری نیز دستخوش تغییراتنی شده‌است؛ و در حال حاضر مغز ما، که درک سریعی از محیط اطراف خود دارد، با هندسه‌ی طبیعت سازگاری پیدا کرده است.
به همین دلیل گذران وقت در طبیعت چنین تأثیر لذت‌بخشی بر ما دارد. طبیعت محیطی است که در آن مغز ما می تواند به راحتی جهت گیری خود را داشته‌باشد؛ در این حالت مغز خود را به حالتی می‌برد که به آن “undirected attention ” گویند و بی هیچ سوگیری به اطراف توجه دارد و می‌تواناد از تمام ظرفیت‌های خود بهره ببرد.
این در حالی است که وقتی مغز با شهری پر از ترافیک و شلوغی مواجه می‌شود، به حالت “focused attention” رفته و بایستی تمام ظرفیت خود را برای تمرکز به کار گیرد و در نتیجه باعث خستگی می‌شود.
بنابراین مهم است که در طراحی نمای ساختمان سعی کنیم تا حد امکان به مدل هندسی محیط طبیعی نزدیک شویم. به عنوان مثال، هنگام انتخاب بافت متریات برای تزئین نما، گمان نکنید که این چنین تزئیناتی زائد هستند. بافت در اصول طراحی نمای ساختمان عملکرد احساسی مهمی دارد.
3. پیچیدگی و پیوستگی سازمان یافته (Organized complexity and coherence)
وقتی به یک درخت نگاه می کنیم، از نظر بصری بسیار پیچیده به نظر می‌رسد و شامل قسمتهای زیادی مثل برگ و شاخه است. با این وجود، ما می توانیم به سرعت اصول رشد آن را درک کنیم؛ به این ترتیب که ابتدا یک شاخه رشد می کند و به دو قسمت تقسیم می شود، سپس دو شاخه هر کدام به دو شاخه‌ی دیگر تقسیم می شوند و پس از تکرار تعداد مشخصی، برگ ها ظاهر می شوند.
همینطور در ساختار برگها نیز اصول مشابهی در مقیاس متفاوتی تکرار می‌شود.
هندسه طبیعی را می توان با قواعد خاصی به راحتی توصیف کرد. و این قوانین در معماری و اصول طراحی نمای ساختمان نیز منعکس شده است. پیچیدگی سازمان یافته یکی از آنهاست.
از طرفی این پیچیدگی باید با پیوستگی همراه باشد و در کل نما دیده‌شود. بنابراین باید یک فرم کلی در طراحی قسمتهای مختلف نما در نظر گرفته شود؛ همچون درختی که به عنوان یک کل دیده می‌شود، نه مجموعه‌ای از اجزای و عناصر پراکنده.
4. ریتم(Rhythm)
یوهان ولفگانگ فون گوته می‌گوید:
معماری موسیقی منجمد است و ریتم یک عنصر ذاتی موسیقی است.
ریتم در معماری به این صورت تعریف می شود: حرکتی یکپارچه که با تکرار الگو یا تغییر عناصر یا نقوش به همان شکل یا شکل اصلاح شده رخ می‌دهد.
از این رو ، ریتم می تواند به عنوان تکرار عناصری مانند خطوط، اشکال، فرم ها یا رنگ ها بصورت سازمان‌یافته و منظم بیان شود. ریتم به یک نما سازماندهی بصری می دهد و از پراکندگی و ناخوانایی فرم های به کار رفته جلوگیری می کند. به عبارت دیگر، ریتم انسجام عناصر به کار رفته در قالب یک ساختار سازمان یافته بصری است.
5. عنصر شاخص (Index element)
یکی از قسمتهای نما بایستی به عنوان نقطه عطف آن در نظر گرفته‌شود؛ بهتر است نما به صورتی طراحی شود که تا آن شاخص در مرکز توجه قرار گیرد.
در عین متفاوت و برجسته بودن، عنصر شاخص باید با فرم کلی نما هماهنگ باشد. استفاده از عنصر شاخص باعث از بین رفتن یکنواختی طرح شده و جذابیت بصری بیشتری ایجاد می کند زیرا توازن و تعادل در نما را کمرنگ تر می‌کند.
6. سادگی (Simplicity)
مهمترین اصل در طراحی نما، سادگی آن است. اگر از مواد و متریال گوناگون در طراحی نمای ساختمان استفاده کنید، در واقع از سادگی آن می‌کاهید. بنابراین بهتر است برای تنوع در نما از یک یا دو عنصر شاخص استفاده کنید و از استفاده عناصر زیاد و شلوغی نما بپرهیزید. هرچه طراحی نما ساده تر باشد، عناصر به کار رفته در کیفیت بصری تأثیر بیشتری خواهندداشت.
7. نورپردازی(Lighting)
نورپردازی نما از دیگر اصول طراحی نمای ساختمان محسوب می‌شود و نباید جدا از آن در نظرگرفته‌شود؛ تا علاوه بر روز، در شب نیز پویا و موثر باشد. چراکه شب برای داشتن یک جلوه زیبا نیازمند نورپردازی مطلوب است.
توجه داشته باشید که نور به‌کاررفته در نما نباید خیلی خیره‌کننده باشد و باید ویژگی‌های نما و ساختمان را برجسته کند.
هلدینگ ساختمانی سپنتا با به‌کارگیری هنر و تجربه و با رعایت اصول طراحی نمای ساختمان، شما را برای داشتن نمایی مطلوب همراهی می‌کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از خدمات مشاوره رایگان همین حالا با ما تماس بگیرید.
