اصول گودبرداری: برای ساخت انواع سازه‌های ساختمانی نیاز است که ابتدا محل مورد نظر را گودبرداری کنند. برای این کار باید مطابق با اصول خاصی عمل کنید تا بتوانید به خاک‌های محکم‌تر دسترسی پیدا کنید. از این طریق سازه را در خاکی محکم و مقاوم احداث می‌کنند تا بتواند بار‌های وارده را تحمل کند و ساختمانی مقاوم‌تر داشته باشیم. اگر می‌خواهید با این اصول گودبرداری و ایمنی گود بیشتر آشنا شوید و گود برداری‌های استاندارد‌تری انجام دهید، بهتر است که تا پایان ما را همراهی کنید.
گودبرداری چیست؟
در حالت کلی به عملیات حفر زمین‌ها گودبرداری می‌گویند. این فرآیند به گونه‌ای انجام می‌شود که بتوان عملیات ساخت و ساز ساختمان‌ها را آغاز کرد. این حفاری در حقیقت با هدف انتقال سنگ و خاک با استفاده از تجهیزات ساختمانی انجام می‌گیرد. با این کار دسترسی به طراز‌های خاکی پایین‌تر فراهم می‌شود و در نتیجه شما با خاکی مستحکم‌تر روبرو خواهید شد. برای اجرای این کار به تجهیزات و تکنیک‌های خاصی احتیاج است و باید اصول گودبرداری و ایمنی گود رعایت شود تا بتوان مراحل اجرای سازه را آغاز کرد.
هلدینگ ساختمانی سپنتا با اجرای گودبرداری برای پروژه های شما همراهتان است.
اصول گودبرداری و ایمنی گود ساخت و ساز
برای این که اصول گودبرداری (Excavation) را رعایت کنید باید نکات مختلفی را در نظر داشته باشید که برخی از آن‌ها باید قبل از اجرای گودبرداری رعایت شوند و بعضی دیگر نیز باید در حین اجرای کار انجام گیرند.
بررسی ایمنی قبل از اجرای گودبرداری
- اعلام هشدار‌های لازم در خصوص احتمال ریزش گود به ساختمان‌های مجاور
- نصب تابلوهشدار دهنده برای عبور عابرین
- انجام حصار کشی
- احداث داربست فلزی به همراه توری
- ارزیابی احتمال نشست و حرکت توده خاک
- بررسی وجود تاشو‌ها، داکت‌های تأسیساتی و دودکش‌ها
مطالعه بیشتر: اخذ تاییدیه آتش نشانی
بررسی ایمنی حین اجرای گودبرداری
- انجام مرحله به مرجله گودبرداری
- اجرای سیستم روشنایی برای اجرا در تاریکی
- بررسی مقاومت خاک در لایه‌های زیرین
- مشخص کردن موقعیت تأسیسات زیر زمینی
- توجه به شرایط آب و هوایی حین اجرا
- استفاده از تجهیزات ایمنی مانند کلاه و کفش برای کارگران
انواع گودبرداری
گودبرداری را با روش‌های مختلفی انجام می‌دهند که تعیین یکی از این روش‌ها به فاکتور‌های مختلفی مانند جنس خاک، ابعاد زمین، میزان سربار و همچنین موقعیت جغرافیایی بستگی دارد. مهم‌ترین نمونه از انواع گودبرداری به شرح زیر می‌باشند:
- روش المان‌های افقی و مایل
- روش المان‌های کششی
- روش سپرکوبی
- روش شمع درجا
- روش دیواره دیافراگمی
- روش نیلینگ
- روش انکراژروش دوخت به پشت- پین‌گذاری
- روش خرپا
- روش شیبدار کردن
- روش ساخت از بالا به پایین – تاپ داون
سازه نگهبان در گودبرداری چیست؟
سازه نگهبان در حقیقت برای افزایش مقاومت دیواره‌های گود ایجاد می‌شود. در گود برداری باید اقداماتی صورت گیرد که بتوان مقاومت دیواره‌ها را افزایش داد. یکی از مهم‌ترین نمونه از این روش‌ها، ساخت سازه‌های نگهبان است. این امر نه تنها سبب افزایش مقاومت دیواره‌ها شده، بلکه خطر ریزش ساختمان‌های مجاور را نیز کاهش می‌دهد و از جان انسان‌ها محافظت می‌کند. این نوع سازه‌ها به عنوان یک المان برای جلوگیری از رانش خاک عمل کرده و شرایط را برای پایدارسازی خاک فراهم می‌کند. این نوع سازه‌ها را در دو نوع مختلف موقت و دائم ایجاد می‌کنند که هر یک از آن‌ها دارای مزایا و معایبی می‌باشند. سازه‌های نگهبان که با هدف رعایت اصول و ایمنی گود ایجاد می‌شوند، با توجه معیار‌های خاصی انتخاب می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- زاویه شیب طبیعی
- میزان سطح آب زیرزمینی
- عمق گودبرداری
- نوع خاک
- زمان خودنگهداری دیواره گودشرایط جوی
- فصل اجرای پروژه
نشانه‌های خطرناک بودن گود
گودبرداری باید مطابق با معیار‌های خاصی انجام گیرد تا گود به وجود آمده، کاملاً استاندارد و مناسب باشد. هر یک از نشانه‌های زیر خطرناک بودن گود را نشان می‌دهند و باید سریعاً اقدامات لازم برای رفع این مشکل را انجام داد.
- حساس بودن ساختمان ناشی از ضعف بنا
- حساس بودن ساختمان ناشی از نشست و تغییر شکل
- مشکلات مربوط به نوع خاک
- عمیق بودن گود و احتمال افزایش فشار توده خاکی
- طولانی شدن کار
- وجود آب‌های سطحی و زیر سطحی
مسائل ایمنی ساختمان‌های مجاور قبل از گودبرداری
هنگام انجام این عملیات بهتر است که ساکنین ساختمان‌های کناری محل را ترک کنند تا احتمال بروز هر گونه خطر جانی را کاهش دهند.
- همه مراحل باید با نظارت مهندسین انجام شود و بروز هر گونه علائم نشست در ساختمان‌های مجاور باید جدی گرفته شود.
- حصار کشی در اطراف محل گود برداری انجام شود.
- تا حد امکان دیوار‌های سنگین اطراف گود را تخریب کنید.
- قبل از شروع کار باید همه چاه‌های فاضلاب در ساختمان‌های مجاور مشخص شوند.
- اگر چاه‌های مجاور فاصله استانداردی با مرز گود برداری نداشته باشند، باید پر شوند و چاه‌هایی با فاصله بیشتر نسبت به گودبرداری تأسیس گردد.
- تمامی کانال‌ها و جداول نزدیک به گودبرداری شناسایی شده و در صورت نیاز عایق‌بندی گردند.
- بیمه کردن ساختمان‌های مجاور نیز یکی دیگر از اقدامات مهم قبل از شروع به کار می‌باشد.
مطالعه بیشتر: سازه نگهبان نیلینگ
روش‌های جلوگیری از ریزش خاک در گودبرداری
برای رعایت اصول گودبرداری و ایمنی گود، بهتر است که به دنبال روش‌هایی برای جلوگیری از ریزش خاک باشید. معمولاً در زمین‌های سنگی احتمال ریزش دیواره‌ها به شدت کم می‌باشد و با خیالی راحت می‌توان اقدامات لازم را انجام داد. اما در شرایطی که خاک نامرغوب باشد و یا این که سطح آب زیر زمینی بالا باشد، احتمال ریزش گود افزایش می‌یابد. در نتیجه برای جلوگیری از ریزش خاک باید به دنبال روش‌هایی مناسب و کاملاً اصولی باشیم. برای این کار اقدامات مختلفی انجام می‌دهند که مهم‌ترین آن‌ها به شرح زیر می‌باشند:
اجرای پشت بند خاکی
بهترین و ساده‌ترین رو کمک گرفتن از خود خاک می‌باشد. در این روش گودبرداری را تا عمق پی همسایه اجرا می‌کنید. پس از آن حداقل نیم متر پشت بند خاکی ایجاد کنید و به صورت شیب دار آن را تا اعماق بیشتر ادامه دهید.
سپرکوبی
یکی از جالب‌ترین‌ایده‌ها برای جلوگیری از ریزش خاک استفاده از ورق‌های فلزی می‌باشد. در این روش ورق‌ها را به صورت عمودی در خاک فروبرده و از ریزش خاک جلوگیری می‌کنند.
شمع کوبی
این روش نیز یکی دیگر از راه‌ها برای جلوگیری از ریزش خاک می‌باشد که معمولاً در ساخت ساختمان‌هایی تا عمق ۶ متر مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای این کار ابتدا دور تا دور زمین را چاهک‌هایی احداث می‌کنند و درون آن را با میلگرد‌های فلزی و بتن یزی، مقاوم می‌کنند. بین هر دو شمع را نیز الوار‌هایی به صورت افقی قرار می‌دهند تا استحکام لازم ایجاد گردد.
پشت بند با خرپا
برای اجرای این روش ابتدا یک ستون فلزی با پایه بتنی ایجاد می‌کنند و سپس ستون فلزی دیگری به صورت مایل به کف ایجاد شده متصل می‌کنند. در این روش معمولاً با پیشرفت کار گود برداری، سازه خرپایی تکمیل می‌شود.
خطرات رایج در گودبرداری
همواره باید توجه داشته باشید که گودبرداری باید با رعایت نکات ایمنی همراه باشد و اگر اصول گودبرداری و ایمنی گود را رعایت نکنید، احتمال بروز خطرات افزایش می‌یابد. معمولاً این مرحله نسبت به دیگر مراحل ساخت، خطرناک‌تر بوده و می‌تواند بسیاری از کارگران را در معرض خطر قرار دهد. مهم‌ترین نمونه از خطراتی که هنگام اجرای این کار وجود دارد عبارتند از:
- ریزش دیوار‌ها
- احتمال گیر افتادن کارگران در زیر آوار
- ریزش ساختمان‌های مجاور
- خفگی ناشی از کمبود اکسیژن
- سقوط از ارتفاع
- مسمومیت ناشی از گاز‌های سمی
- خطرات ناشی از ایجاد صدمات به تأسیسات زیر زمینی
- خطر سقوط تجهیزات و ماشین آلات سنگین
- احتمال برق گرفتگی، نشت گاز و یا انفجار
حداقل فاصله ایمن از گودبرداری
برای جلوگیری از بروز خطر در گود برداری باید فاصله‌های ایمن رعایت شود. نیرو‌ها در حین کار بسیار دقت داشته باشند که در مجاورت دیواره‌ها قرار نگیرند و احتمال آوار شدن دیوار‌ها را در نظر داشته باشند. همچنین نکات دیگری را حین اجرای خاکبرداری باید رعایت کنید که به شرح زیر می‌باشند.
- اگر با ساختمان مجاور دیوار مشترک دارید، گودبرداری و تخریب نباید انجام شود.
- بر روی دیوار‌های ساختمان کناری شمع کوبی انجام گیرد.
- نخاله‌های به وجود آمده پس از تخریب باید سریعاً از محل گود برداری خارج شوند.
- محل قرار دادن مصالح را حداقل ۶۰ سانتی‌متر دور‌تر از لبه گود برداری انتخاب کنید.
- وسایل نگهدارنده مانند جعبه کانال تا بالای کانال نصب می‌شود تا از ریزش تجهیزات به درون گود جلوگیری شود.
- خاک‌های دپو شده باید به گونه‌ای قرار گیرند که جلوی نفوذ آب جاری به درون گود را بگیرند.
- برای ورود و خروج به گود‌هایی با عمق بیش از ۱. ۲ متر باد وسایل ثابتی در نظر گرفته شود.
- حداکثر فاصله بین کارگران و وسایل ورود و خروج ۷. ۵ متر می‌تواند باشد.
میزان گودبرداری
گودبرداری را با استفاده از تجهیزات مختلفی مانند بیل مکانیکی، لودر و شاول‌ها انجام می‌دهند. هنگام اجرای این کار باید عمق آن را مشخص کرد که این کار توسط مهندس محاسب مشخص می‌شود. مهندسین با توجه به شرایط خاک و میزان بار و فشار بر ساختمان‌ها عمق مناسبی را برای این کار انتخاب می‌کنند. سریع‌ترین روش برای تعیین این عمق از طریق فرمول زیر مشخص می‌شود.
عمق مورد نیاز = ضخامت کف‌سازی + ضخامت بتن مگر+ ضخامت شالوده
البته باید دقت داشته باشید که ضخامت بتن مگر را معمولاً ۱۰ سانتی‌متر در نظر می‌گیرند و اگر ساختمانی زیر زمین داشته باشد، باید ارتفاع آن به عمق مورد نظر افزوده شود. همچنین دقت داشته باشید که باید دقیقاً مطابق با عمق تعیین شده، گود برداری کنید و هر گونه افزایش و یا کاهش عمق سبب بروز مشکلاتی در ساخت ساختمان خواهد شد. برای تعیین دقیق این عمق می توانید از مهندسین فعال در هلدینگ ساختمانی سپنتا کمک بگیرید.
نتیجه‌گیری
برای ساخت انواع سازه‌ها باید ابتدا مراحل مختلف گودبرداری انجام شود. برای این کار ابتدا به یکی از روش‌های مناسب خاک را پایدارسازی کرده و سپس به گودبرداری می‌پردازند. هنگام اجرای کار باید اصول گودبرداری و ایمنی گود رعایت شود تا این مرحله با موفقیت انجام شود و خطرات ناشی از آن به شدت کاهش یابد. عمق گودبرداری را مهندسین محاسب و بر اساس معیار‌های خاصی تعیین می‌کنند و برای بروز هر گونه خطر گود برداری، باید از روش‌های مختلفی به جلوگیری از ریزش خاک پرداخت. هلدینگ ساختمانی سپنتا می تواند بهترین انتخاب برای اجرای گودبرداری باشد. این مجموعه با رعایت همه اصول و نکات ایمنی، گودبرداری را انجام می‌ذهد و تا احتمال بروز هر گونه خطر احتمالی به شدت کاهش یابد.