جریمه و مجازات ساخت و ساز بدون پروانه و جواز

با توجه به ماده 100 قانون شهرداری تمامی افرادی که قصد ساخت و ساز شهری را دارند نیاز به اخذ پروانه ساخت و جواز ساخت و ساز دارند و در غیر این صورت محکوم به مجازات خواهد شد. در ادامه این مطلب از هلدینگ سپنتا تمامی جزئیات این قانون را شرح داده و ابعاد متفاوت آن را برای مالکین بررسی می‌کنیم. در صورتی که نیاز به مشاوره یا اخذ جواز ساخت دارید می‌توانید با ما تماس گرفته و سوالات خود را از کارشناسان ما بپرسید.

طبق ماده 100 قانون شهرداری مجازات ساخت و ساز بدون جواز چیست؟

ماده 100 قانون شهرداری و آرای وحدت رویه شماره ۹۳ مورخ ۱۳۷۷/۰۵/۱۷ و شماره ۴۶۸ مورخ ۱۳۸۹/۱۲/۲۵ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، مشخص کرده است که مجازات ساخت و ساز بدون مجوز چیست. 5 نوع تخلف در این ماده مورد بحث است که شامل: بنای بدون پروانه، عدم لحاظ پارکینگ، تعرض به معابر شهری، رعایت نشدن اصول بهداشتی، شهرسازی و فنی در بنا و تغییر کاربری بدون مجوز می‌باشد. یکی از این اصول برگه استحکام بنا است.

با توجه بر نص صریح این قانون، شهرداری نمی‌تواند به تنهایی اقدام بر تخریب بنا یا جریمه نقدی مالک کند، اما می‌تواند مانع ساخت شود و تشکیل پرونده دهد تا کمیسیون ماده 100 پرونده را بررسی کرده و تعیین کند که چه جریمه‌ای باید در نظر گرفته شود. 

همچنین بخوانید: تفاوت جواز ساخت با پروانه ساخت چیست؟

پرداخت جریمه نقدی

در مواردی که مربوط به اضافه بنا زائد بر مساحت و بناهایی که موارد فنی، بهداشتی و شهرسازی را رعایت کرده‌اند، با توجه به موقعیت مکانی ( خیابان اصلی یا فرعی و یا کوچه‌های بن بست) کمیسیون می‌تواند برای صدور رای جریمه نقدی اقدام کند. در صورتی که از پرداخت جریمه طی زمان مقرر شده خودداری کنید ( معمولا دوماه) شهرداری می‌تواند پرونده را به کمیسیون ارجاع دهد و درخواست صدور حکم تخریب را دهد. در مورد احداث پارکینگ یا غیرقابل استفاده بودن آن هم احتمال صدور حکم جریمه نقدی زیاد است اما در صورتی که امکان اصلاح وجود داشته باشد حکم آن صادر خواهد شد.

مقدار جریمه بنای بدون پروانه

مواردی مانند کاربری ساختمان، نوع استفاده از فضای ایجاد شده و مصالح مصرفی در مقدار این جریمه تاثیر گذار است اما جریمه نمی‌تواند از 2 برابر کمتر و از 4 برابر ارزش معاملاتی ساختمان در هر متر مربع بیشتر باشد. برای جریمه نقدی پارکینگ جریمه حداقل یک برابر و حداکثر دوبرابر ارزش معاملاتی هر متر مربع ساختمان است. (مساحت هر پارکینگ با احتساب گردش 25 متر مربع است). داشتن یا تداشتن سرقفلی هم روی میزان جریمه تاثیر گذار است و در صورت داشتن سرقفلی میزان جریمه کمتر خواهد بود. 

نکته مهم این است که قیمت جریمه با توجه به ارزش ملک در زمان وقوع تخلف محاسبه می‌شود و نه قیمت روز آن.

حکم تخریب ملک

در شرایطی که ساختمان اصول فنی، بهداشتی و شهرسازی را رعایت نکرده باشد شهرداری می‌تواند مستقیما نسبت به صدور حکم تخریب اقدام کند. همچنین در صورتی که به معابر شهر تجاوز شده باشد، مالک موظف است به عقب نشینی یا اصلاح در زمان نوسازی. اگر جریمه نقدی بنا را پرداخت نکنید هم شهرداری می‌تواند برای صدور حکم تخریب اقدام نماید.

بیشتر بخوانید: تفاوت مجری حقیقی و حقوقی در چیست؟

شرایط اعتراض به مجازات ساخت و ساز بدون جواز

در صورتی که رای کمیسیون ماده 100 صادر شد شما تا 10 روز فرصت دارید تا برای اعتراض اقدام کنید. اصولا این رای قطعی است اما اگر مالک موفق شود مغایرت آن با قانون را ثابت کند، شکایت وی با دیوان عدالت اداری ارجاع داده خواهد شد.

مجازات تغییر کاربری

در صورتی که مالک اقدام به اخذ پروانه ساختمانی کند اما بنایی با کاربری تجاری بسازد نیاز به اخذ پروانه ساخت جدید دارد و بنابراین چون مجوز را داشته ولی خلاف آن عمل کرده است شامل جریمه نقدی ماده 100 نمی‌شود اما همچنان شهرداری برای تخریب می‌تواند اقدام کند و شرایط آن مربوط به ماده قانونی دیگری می‌شود.

مجازات اضافه بنا

در صورت اضافه بنا، ممکن است کمیسیون تشخیص دهد که تخریب کامل بنا لازم نباشد. در این صورت یا نیاز به اصلاح است و یا پرداخت جریمه نقدی. در صورتی که اصول شهرسازی و بهداشتی رعایت شده باشد و اضافه بنا در حریم معابر نباشد، رای به پرداخت جریمه صدور خواهد شد. اگر همراه با اضافه بنا تخلفات دیگری انجام شده باشد مقدار جریمه زیادتر خواهد شد.

مرجع صالح رسیدگی به مجازات بدون ساخت و ساز

تنها مرجع قانونی رسیدگی به این نوع تخلفات کمیسیون ماده 100 است که مستقل از شهرداری فعالیت می‌کند. این کمیسیون متشکل از نماینده وزیر کشور، نماینده وزارت راه و شهرسازی، نماینده دادگستری و نماینده شهرداری است، اما نماینده شهرداری صرفا برای توضیح شرایط پرونده حضور دارد و اجازه رای را ندارد.

آیا برای دیوارکشی هم نیاز به اخذ جواز داریم؟

بله حتما نیاز به اخذ جواز دارید اما در حوزه کمیسیون 100 نیست و نیاز به تخریب نمی‌باشد.

آیا مهندس ناظر هم در صورت ساخت بدون پروانه متخلف می‌شود؟

بله، در صورتی که مهندس ناظر در ساخت عملیات ساختمانی نظارت داشته باشد و بعد مشخص شود که ملک جواز نداشته، متخلف محسوب می‌شود. در صورتی که مهندس ناظر در برابر دریافت مال یا وجه نقدی اقدام به این تخلف کند به مجازات زندان تعزیری و پرداخت جریمه محکوم می‌شود.