پلان – اصول و مراحل طراحی پلان – طراحی نقشه ساختمان

طراحی پلان موضوع این مقاله از هلدینگ ساختمانی سپنتا میباشد، رعایت اصول در طراحی چه به صورت ساده و چه به صورت طراحی تخصصی پلان، جزو واجبات کار معماران میباشد. ما در این مقاله به شما اصول و مراحل طراحی پلان بنا را آموزش می دهیم. اگر تمایل به کسب اطلاعات دارید تا انتها همراه ما باشید.

 تعریف پلان – پلان ساختمان

پلان یا نقشه ساختمان در واقع یک برش افقی فرضی از ساختمان است که از ارتفاع تقریبا معادل 2/3 ارتفاع طبقه از کف تمام شده انجام می گیرد تا طرح و جزئیات داخل ساختمان را نشان دهد، به عبارت دیگر پلان دیاگرامی اندازه گیری شده از یک اتاق یا یک بنا می باشد که از دید بالا ترسیم شده باشد . پلان میتواند از یک ساختمان کامل، یک طبقه از یک بنا، یک واحد ویا یک اتاق باشد

طراحی پلان چیست؟

درصورتی که تا به حال تجربه طراحی نقشه معماری بنایی را داشته باشید، قطعا می دانید که باید اصول و مراحل طراحی پلان را به ترتیب پیش ببرید تا انجام طراحی پلان شما به درستی و به بهترین نحو ممکن انجام شود. در صورتی که به اصول دقت نکنید، ممکن است طرح پلان خوبی حاصل نشود، اما در صورتی که به همه مراحل توجه کرده و آن ها را در طراحی خود لحاظ کنید، بدون شک می توانید پلانی فوق العاده برای سازه مورد نظر طراحی نمایید. 

برای کشیدن نقشه خانه ساده با ما در تماس باشید

طراحی بنا به چه معناست؟

دقت داشته باشید که اصول و مراحل طراحی بنا باید به ترتیب عملی شوند. گاها اصول طراحی بعد از جمع آوری اطلاعات در راستای هم انجام می شوند و برخی اوقات احتمال دارد بسته به شرایط کار شاید یکی از دیگری پیشی بگیرد. اما در هر صورت انجام همه مراحل در طراحی بنا ضرورت دارد، منظور از طراحی بنا نیز طراحی پلان برای ساخت و ساز میباشد.

پلان معماری چیست؟

به منظور طراحی پلان معماری باید قبل از هر چیزی از نیازهای بنای موردنظر مطلع باشید و در طراحی پلان معماری فراموششان نکنید. مسلما طراحی نقشه هر ساختمانی با توجه به شرایط و نیازهای آن ساختمان با طراحی نقشه دیگر ساختمان ها متفاوت است.

‌‎انواع پلان های معماری

در طراحی پلان مسکونی انواع مختلفی وجود دارد: 

• پلان موقعیت زمین ( Site Plan )
• پلان طبقات
• پلان مبلمان طبقات
• پلان بام ( شیب بندی )

 نکات مهم و الزامی در ترسیم پلان های معماری

الف) انواع دیوار ها

1- ضخامت دیوارها
2-باربر نبودن دیوارها
3- ضخیمتر بودن دیوارهای خارجی

ب) نرده ها و دست اندازها و دیوار های کوتاه

جداکننده ها و پله ها در پلان مشخص شود.

ج) پنجره ها و درب ها

در طراحی پلان ها اندازه و موقعیت و تعداد آنها مشخص شود.

استاندارد های طراحی پلان

در طراحی محیط و حجم ساختمان، استفاده از ترسیمات شماتیک و اولیه، سودمند و کاربردی خواهند بود. این نقشه ها هم به صورت 2D و هم 3D به طراح این امکان را می دهد که تصویر ذهنی خود را عملی کرده و از اجرایی بودن طرح آن تا حدی آگاه شود. با این امر می توان افکار اولیه پلان را در راستای اهداف پروژه توسعه و گسترش داد. نقشه کشی حجم، ظاهر و معماری داخلی ساختمان در این گام تا حد قابل قبولی پیش خواهد رفت و آماده نقشه کشی دقیق می شود.

به منظور ارائه یک طرح خوب، باید موارد زیر به صورت معقول و استاندارد رعایت گردد:

• نوشتن محیط های لازم در داخل ساختمان، به ترتیب اولویت
• نورگیری کافی از اطراف ساختمان.
• جهت های قرار گرفتن هر یک از محیط ها در داخل ساختمان.
• مساحت و متراژ هر یک از محیط های داخلی ساختمان.
• رابطه هر کدام از محیط های داخلی ساختمان با محیط های داخلی دیگر همان ساختمان.

اصول و مراحل طراحی پلان

هر ایده و نقشه معماری برای پیاده سازی و عملی شدن به ترسیمات دقیق اجرایی در دو گام فاز یک  و فاز دو نیاز دارد. طرح های جزئیات سازه به سازندگان این امکان را می دهد تا به طرح ذهنی معمار پروژه، پیکر فیزیکی ببخشند و به کمک متریال آن را ملموس و قابل استفاده کنند. خوشبختانه با ارتقا فناوری و وجود برنامه های بسیار این کار با سرعت و دقت بسیار زیادی صورت می گیرد.

قبل از هرچیزی باید بدانید برای طراحی پلان همه بنا ها یک نسخه پیچیده نمی شود. برای مثال طراحی پلان ساختمان مسکونی با ساختمان تجاری فرق دارد و اصول مختص خود را دارد.

اساسی ترین پارامتر های موثر در طراحی بنای مسکونی به صورت زیر هستند:

• نیازها و سلایق کارفرما
• مساحت زمین
• شکل سایت و دسترسی های ساختمان
• وضعیت و محدودیت های طراحی
• مقررات شهرداری و منطقه
• آپارتمان یا منزل ویلایی

مراحل طراحی پلان بنای مسکونی

مراحل طراحی پلان ساختمان مسکونی: در یک آپارتمان مسکونی را تصور کنید که 4 طبقه دارد و در هر طبقه، یک واحد قرار می گیرد. برای طراحی پلان این آپارتمان باید به صورت زیر اقدام کنید:

گام اول در طراحی پلان مسکونی: مشخص نمودن محل راه پله و آسانسور

در طراحی پلان ساختمان مسکونی اول باید جانمایی پلکان و آسانسور در طرح مشخص شود. انتخاب محل درست برای جانمایی پلکان و آسانسور در طرح می تواند روی کیفیت سایر بخش های ساختمان موثر باشد. در مشخص نمودن محل پله و آسانسور در طرح باید به فاکتور های مهم، مثل پهنا و شکل زمین، تعداد واحدها در هر طبقه، تعداد پارکینگ و زیرزمین و … توجه کرد. آنگاه در رابطه با حالت پله و چند طرفه بودن آن بیاندیشید.

اصول خاصی برای این مورد وجود ندارد اما بهترین موقعیت برای گذاشتن راه پله در طرح ساختمان های مسکونی، در وسط پلان است.

اساسی تریم قسمت هایی که متاثر انتخاب درست محل پله و آسانسور هستند:

• طراحی نقشه طبقه همکف و زیر زمین
• طراحی پارکینگ و مشخص نمودن محل پارک خودرو ها در طراحی پارکینگ
• طراحی لابی ساختمان و پلان ورودی ساختمان
• کیفیت محیط های داخلی طرح معماری طبقات
• ظاهر بنا

گام دوم : تفکیک محیط عمومی و خصوصی در طراحی (مرحله لکه گذاری)

در این گام باید محیط های عمومی، خصوصی و نیمه خصوصی تقسیم بندی شوند. لازم به ذکر است که در مرحله لکه گذاری طراحی بنا، مشخص نمودن پله و آسانسور هم قابل انجام است اما به علت اهمیت بالا به طور جداگانه در گام اول انجام می شود. کار تفکیک محیط عمومی و خصوصی در پلان به خصوص پلان ساختمان مسکونی چندان سخت و پیچیده نیست اما در پلان های منحصربه فرد ممکن است کمی پیچیده و زمان بر باشند.

اگر پله در بهترین موقعیت خود یعنی وسط پلان قرار بگیرد، یک سمت پلان به بخش خصوصی (اتاق خواب‌ها و سرویس بهداشتی) و طرف دیگر پلان را به بخش عمومی و نیمه خصوصی (هال، نشیمن و آشپزخانه) تعلق می گیرد. در این گام ممکن است نیاز باشد مقداری موقعیت سرویس پله را عوض کنیم که طبیعی است.

گام سوم: مشخص نمودن محل آشپزخانه و ورودی ساختمان

مشخص نمودن بهترین محل برای آشپزخانه در طراحی یکی از اساسی ترین مسائلی است که بسیار زیاد قادر است روی سطح کیفی طراحی مستقیما اثر بگذارد. حتما می دانید که آشپزخانه، قلب خانه است و طراحی آن یکی از اساسی ترین قسمت های طراحی پلان های ساختمان مسکونی است.متراژ آشپزخانه باید حداقل تقریبا 10 درصد زیربنای سودمند کل متراژ محیط باشد.

غالبا طراحی آشپزخانه، به زمان زیاد، دقت و توجه بالا نیاز دارد. به طور مختصر برای انتخاب موقعیت مناسب آشپزخانه می توانیم بگوییم موقعیتی خوب است که نور و تهویه خوبی داشته باشد و بهتر است به گونه ای طراحی شود که از آشپزخانه بتوان مستقیم به تراس دسترسی داشت.

توصیه می شود ورودی آشپزخانه و ورودی ساختمان به هم نزدیک باشند و آشپزخانه با پذیرایی، نشیمن و ناهارخوری نیز رابطه مستقیمی داشته باشد. همچنین  طراحی پلان آشپزخانه به گونه ای باشد که محرمیت فضا تا حدودی حفظ شود و محل آشپزی (به ویژه سینک ظرفشویی و اجاق گاز) از کلیه بخش های پذیرایی در دید نباشد.

گام چهارم: طراحی و چیدمان اتاق خواب ‌ها و حمام

در این بخش از نقشه کشی پلان باید دقت خود را افزایش دهید و حالت‌های مختلف قرارگیری اتاق خواب‌ ها را مورد ارزیابی قرار دهید و بهترین تصمیم را در این مورد اخذ نمایید.

نکات مهم در طراحی پلان اتاق خواب ‌ها

• یکی از اتاق خواب ‌ها نسبت به کل متراژ فضا، باید بزرگ تر از دیگر اتاق خواب ها باشد که برای اتاق والدین یا اتاق مستر باشد. بهتر است این  اتاق حداقل پانزده متر باشد.
• قرار دادن فیلتر ورودی برای اتاق خواب ها را فراموش نکنیم و توجه داشته باشیم که درب اتاق ‌ها از دیگر بخش های خانه به طور مستقیم دیده نشود.
• تا جایی که امکان دارد درب اتاق خواب والدین با فاصله از اتاق خواب فرزندان قرار بگیرد و کنار هم نباشد.
• برای همه اتاق خواب ‌ها کمد دیواری با عرض نرمال ۶۰ سانتی ‌متر در نظر بگیرید.
• توصیه می شود عمق یکی از کمد ها به منظور محل رختخواب بین هشتاد ۸۰ یا صد سانتی ‌متر باشد.
• حمام در نزدیکی اتاق خواب ‌ها قرار بگیرد و حتما دقت کنید که درب آن از دیگر بخش های خانه دیده نشود.

گام پنجم: قرار دادن ستون برای پلان (با توجه به طرح معماری طبقات و شرایط قرارگیری اتوموبیل ها در طرح پارکینگ)

پس از اینکه همه طراحی پلان صورت گرفت و  پیش از اینکه نوبت به انجام کارهای نهایی جزئی ‌تر و دیتیل ها برسد باید قرار دادن ستون در پلان ساختمان را انجام دهیم. اکثر همکاران و هنرجویان در قرار دادن ستون با مشکل مواجه می شوند. بر خلاف دیدگاه های ایجاد شده، ستون گذاری در آپارتمان های مسکونی کار بسیار راحتی است.

 

در این گام از اصول طراحی پلان ابتدا باید پلان پارکینگ را بررسی کرد و بسته به تعداد و شرایط قرارگیری اتوموبیل ها در پارکینگ، ستون ‌گذاری را انجام دهیم. سپس شرایط قرارگیری این ستون‌ ها را در پلان طبق طبقات ارزیابی کنیم. غالبا دهانه میان ستون ها پنج تا شش متر لحاظ می شود و تا جایی که ممکن است، ستون ها باید موازی هم باشند.

گام ششم: انجام اصلاحات پایانی (مربوط به طراحی داخلی)

در این گام از طراحی که شکل کلی طرح، تقریبا به پایان رسید، باید اصلاحات و ریزه کاری ها را انجام دهید. در این گام، با توجه به ستون گذاری که در گام قبل انجام شد، ممکن است نیاز باشد تغییراتی جزئی در طرح های تیپ طبقات به وجود آورید. (نه تغییرات کلی)

پیشنهاد می شود در این گام از طراحی، هم کناره های نما را طراحی کنید و هم مواردی مثل قسمت قرارگیری داکت های مربوط به تاسیسات را در نظر داشته باشید و آن ها را در طرح های معماری به نمایش گذارید.

گام هفتم: مبلمان کردن طرح معماری

آخرین کاری که برای تکمیل طراحی پلان باید انجام داد، مبلمان کردن پلان به صورت اصولی و صحیح است. مبلمان اصولی و صحیح پلان، از جمله مواردی است که کمک می کند ایرادات طراحی خود را ببینید و برای اصلاح آن ها اقدام نمایید.

در رابطه با مبلمان کردن پلان ساختمان خود به موارد زیر توجه داشته باشید:

• از بلوک های مبلمان استاندارد بهره بگیرید.
• هرگز مقیاس و اندازه های استاندارد بلوک ها را عوض نکنید.
• فضاهای داخلی نقشه ها را به صورت واقعی مبلمان نمایید.
• شکل ظاهری مبلمان بخش های مختلف را حفظ نمایید.
• تراکم مبلمان را در یک حد مشخص نگه دارید.
• دیتیل هایطراحی داخلی را نیز در زمان مبلمان کردن در نظر بگیرید.

برای بهتر شدن کیفیت فضاهای پلان، شاید در این مرحله نیز لازم باشد تغییرات کوچکی در طراحی نقشه خود ایجاد نمایید. این تغییرات برای بهینه و کارآمدتر شدن فضاهای پلان شما صورت می گیرند.

لازم به ذکر است که مراحل طراحی نقشه ویلاها و ساختمان های دوبلکس را نیز می توانید با توجه به همین اصول پیش ببرید. نکته ای که باید در طراحی خانه های ویلایی یک طبقه در نظر گرفته شود، این است که با توجه به نبود باکس پله و آسانسور در این ساختمان ها و این که باید به صورت مستقیم از داخل حیاط (در مورد ساختمان های شمالی) یا از خیابان (در مورد ساختمان های جنوبی) وارد ساختمان شد، طراحی بخش ورودی و سیرکولاسیون فضاها از اهمیت خاصی برخوردار است و باید دقت، حوصله و زمان بیشتری برای آن در نظر گرفت.

گام هشتم: مبلمان کردن طرح معماری

آخرین مرحله به منظور تکمیل طراحی پلان ساختمان مسکونی مبلمان کردن اصولی پلان ساختمان می باشد. در هنگام انجام این کار حتما باید قواعد و چارچوب حرفه ‌ای روش چیدمان مبلمان در طرح را در نظر داشته باشیم.

 

در این گام نیز احتمال دارد تغییرات بسیار کوچکی در طراحی نقشه ایجاد کنیم که در واقع این تغییرات غالبا به منظور کارآمد شدن محیط های داخلی و بسته به طراحی داخلی محیط های مختلف صورت می گیرد. در واقع این مرحله به شما کمک شایانی می‌ کند تا به ایرادات طراحی خودتان رسیده و آن ‌ها را اصلاح نمایید.

نکات مهم در طراحی مبلمان‌کردن پلان:

• حتما بلوک‌ های مبلمان نرمال را مورد استفاده قرار دهید.
• به هیچ وجه مقیاس و سایز بلو‌ک ‌های مبلمان نرمال را عوض نکنید.
• محیط های داخلی پلان را به صورت واقعی مبلمان نمایید.
• نمای ظاهری مبلمان محیط های مختلف را حفظ کنید.
• در این گام قسمت های ریز پلان معماری، محیط تنفس را نیز لحاظ کنید.
• در حین مبلمان کردن طراحی بنا، جزئیات طراحی داخلی را نیز در نظر داشته باشید.

 

جمع بندی

اصول طراحی پلان ساختمان های مسکونی و خانه های ویلایی، با همین مراحل گفته شده انجام پذیر است. موضوعی که در طراحی خانه های ویلایی یک طبقه باید به آن دقت کرد این است که معمولا این خانه ها پله و آسانسور ندارند و باید مستقیما از داخل حیاط (درب ورودی اصلی ساختمان) و یا از خیابان (در ساختمان ‌های جنوبی) وارد خانه شویم، پلان بخش ورودی و سیرکولاسیون محیط داخلی این خانه ها بسیار مهم هستند و باید با حوصله، دقت و وقت بیشتری برای طراحی این بخش ها اقدام کنید.

در رابطه با ساختمان های ویلای می توانید مطلب طراحی نمای ساختمان ویلایی را نیز مطالعه کنید.

طراحی پلان با هلدینگ ساختمانی سپنتا

طراحی پلان ساختمان ها از جمله تخصص های یک مهندس معمار با مهارت میباشد، ساخت و ساز های ایمن، زیبا و با عظمت همگی طرح اولیه و پلان حرفه ای داشتند، درواقع بدون داشتن نقش راه نمیتوان انتظار داشت ساختمانی محشر و پایدار ساخت، از این رو هلدینگ ساختمانی سپنتا از سال 89 تاکنون در کنار شماست تا با مهندسین کاربلد خود طراحی پلان ساخت وساز ها در تهران را انجام بدهد، جهت کسب اطلاعات بیشتر و استفاده از خدمات مشاوره رایگان با ما در ارتباط باشید.